Năm 2023, doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn về tiêu thụ sản phẩm, phải thu hẹp sản xuất, giảm quy mô kinh doanh. Hiệu quả sản xuất kinh doanh cũng suy giảm nghiêm trọng. Quý 1 năm 2024, tình hình xuất khẩu có tín hiệu khởi sắc, trong đó có các sản phẩm dệt may. Cùng với lãi suất ngân hàng đã hạ, nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp sẽ tăng lên. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp gặp khó khi tiếp cận vốn vay, cần có sự khơi thông để kịp thời có được nguồn tài chính hỗ trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Xoay quanh vấn đề này, Dệt May và Thời trang Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Lê Tiến Trường- Chủ tịch HĐQT Sicbo Tài Xỉu Sảnh Rồng (Vinatex).

*Nhận định của ông về những khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp xuất khẩu dệt may hiện nay?

Trước hết, việc khó tiếp cận vốn vay xuất phát từ kết quả sản xuất kinh doanh năm 2023 của các doanh nghiệp ngành dệt may, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh nguyên liệu như sợi, dệt không hiệu quả. Cho nên, các ngân hàng thương mại với các tiêu chuẩn theo quy định khi xem xét nguồn vốn cho vay sẽ khó khăn hơn so với các năm trước.

Tuy nhiên, chúng ta cũng nên nhìn nhận lại tình hình năm 2023, lần đầu tiên trong 30 năm, xuất khẩu dệt may giảm 10% kim ngạch so với năm trước, kể cả thời điểm đại dịch Covid-19 hay thời điểm khủng hoảng kinh tế ở khu vực châu Á, khủng hoảng kinh tế thế giới thì xuất khẩu dệt may chưa bao giờ giảm mạnh như vậy.

Việc suy giảm trên 10% kim ngạch xuất khẩu làm cho thiếu việc làm, nhưng quan trọng hơn mặt bằng giá của cả thế giới suy giảm, dẫn đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp dệt may năm 2023 rất xấu so với các năm trước đó, nhất là doanh nghiệp ngành sợi, khó khăn vẫn đang kéo dài từ tháng 7/2022 cho đến nay. Những khó khăn này được thể hiện rõ trên báo cáo tài chính năm 2023. Đây là nguyên nhân chính của việc doanh nghiệp sản xuất kinh doanh sợi khó tiếp cận nguồn vốn vay của các ngân hàng.

* Việc tiếp cận vốn khó khăn ảnh hưởng thế nào đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành sợi, thưa ông?

Năm 2023, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh ngành sợi của cả thế giới đều xấu. Doanh nghiệp làm sợi của Trung Quốc, Bangladesh hay bất kỳ nước nào cũng rơi vào khó khăn, không chỉ riêng Việt Nam. Do cầu của thế giới thấp. Đây là một trạng thái đặc biệt của ngành sợi.

Tuy nhiên, trong quý 1/2024, chúng ta thấy thị trường ngành sợi đã khả quan hơn, hiệu quả chưa có nhưng xét ở tổng thể toàn ngành, mức độ thua lỗ đã giảm 90% so với quý 1/2023. Thị trường phục hồi, nhu cầu tăng dần trở lại, xuất khẩu dệt may tăng trên 10% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây chính là thời điểm phục hồi những thiệt hại đã mất trong năm 2023. Muốn phục hồi thì doanh nghiệp đang rất cần sự đồng hành, nguồn vốn từ các tổ chức tín dụng, ngân hàng để triển khai sản xuất.

Có thể thấy, vì kết quả sản xuất kinh doanh năm 2023 xấu nên xu thế cấp vốn tín dụng năm 2024 thấp hơn năm 2023. Riêng ngành sợi, cấp tín dụng năm 2023 cũng thấp hơn năm 2022, nhưng do năm 2023 tổng cầu thấp, nên hạn mức đó vẫn có thể duy trì, sản xuất bình thường. Tuy nhiên, đến năm 2024, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh sợi lại chỉ được duyệt hạn mức thấp hơn 20% so với năm 2023, nên khi thị trường ấm lên thì doanh nghiệp rơi vào thiếu nguồn vốn lưu động để nhập khẩu nguyên liệu, tổ chức sản xuất. Nếu chúng ta không đồng hành với doanh nghiệp bằng các chính sách cụ thể vào thời điểm này, nhất là với doanh nghiệp sợi thì sẽ bỏ lỡ cơ hội phục hồi của ngành sợi. Doanh nghiệp sản xuất kinh doanh sợi khi bị thu hẹp sản xuất thì đương nhiên khó khăn sẽ chồng khó khăn, cơ hội để chúng ta lấy lại những gì đã mất của năm 2023 sẽ càng xa vời hơn.

* Vậy chúng ta cần phải có những giải pháp tháo gỡ như thế nào để các doanh nghiệp có thể tiếp cận được gói vay từ ngân hàng, đồng thời khơi thông dòng chảy tín dụng của cả nền kinh tế, thưa ông?

Khi chúng ta đã nhận định năm 2023 là năm đặc biệt khó khăn, là năm bất thường của thị trường mà không ai dự báo được thì chúng ta cũng cần có những chính sách linh hoạt, đặc biệt trong thời điểm này.

Bài học kinh nghiệm từ năm 2020, khi đại dịch Covid-19 xuất hiện, rất nhiều chính sách tín dụng, giảm thuế của Nhà nước đã phát huy tác dụng, nhờ thế nhiều doanh nghiệp vượt qua khó khăn của đại dịch, doanh nghiệp không bị phá sản, có cơ hội phục hồi. Năm 2021 là năm doanh nghiệp dệt may phục hồi mạnh, là năm có đỉnh cao lợi nhuận của toàn ngành.

Trước nhiều biến động, khủng hoảng, nền kinh tế năm 2022, 2023 rơi vào khó khăn, ngành dệt may cũng lao đao nhưng không có nghĩa là thị trường dệt may mất đi. Do vậy, việc đồng hành với doanh nghiệp bước tiếp qua giai đoạn khó khăn để giữ ngành, giữ lao động, giữ thị phần thì mới có điều kiện và cơ hội lấy lại những gì đã mất.

Ngành sợi Việt Nam hiện nay, với quy mô 10 triệu cọc sợi cũng là ngành có quy mô lớn, thuộc top 5 trên thế giới, hiện đang có 150.000 lao động, mức chi trả tiền lương hằng năm khoảng 1 tỷ đô la, tiền điện khoảng 500 triệu đô la/năm, chi khác ở Việt Nam khoảng 600 triệu đô la/năm. Chúng ta không kịp thời phục hồi ngành sợi thì sẽ mất đi khả năng chiếm lĩnh thị trường. Bởi các quốc gia trên thế giới như Trung Quốc, Bangladesh, Ấn Độ,… sẵn sàng bù lại lượng sợi mà Việt Nam mất đi.

Chính vì vậy, trong giai đoạn này, các ngân hàng thương mại, với sự điều hành của Ngân hàng Nhà nước, có được chính sách đồng hành cùng doanh nghiệp, cùng ngồi làm việc chi tiết với doanh nghiệp, để thấy rằng tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu của từng đơn vị, doanh nghiệp, đơn hàng sau tốt hơn đơn hàng trước, số lượng đơn hàng năm nay nhiều hơn năm trước. Tính toán từ cơ hội phục hồi trên cơ sở có được của doanh nghiệp, hiệu quả của từng đơn hàng để quyết định tiếp tục cấp hạn mức tín dụng cho doanh nghiệp chứ không xét duyệt từ đầu năm trên cơ sở kết quả sản xuất kinh doanh năm 2023 rất xấu mà cắt giảm 20%, 25% như hiện nay đang triển khai. Có doanh nghiệp bị ngân hàng cắt hạn mức tín dụng 16-17%, nhưng cũng có ngân hàng cắt khá sâu từ 30 đến 40% hạn mức, cách làm này sẽ rất khó cho doanh nghiệp phục hồi.

Đối với doanh nghiệp thuộc Sicbo Tài Xỉu Sảnh Rồng cũng vậy, chúng tôi có các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, nhưng cũng có đơn vị chỉ sản xuất, kinh doanh mặt hàng sợi nên khó khăn nhiều hơn khi thị trường biến động. Chúng tôi mong muốn có một gói tín dụng chung cho cả Tập đoàn để doanh nghiệp tốt san sẻ với doanh nghiệp còn khó khăn, qua đó cùng nhau tận dụng cơ hội kinh doanh đang có chiều hướng khởi sắc. Năm nay, Vinatex dự báo, tối thiểu thị trường ngành sợi sẽ tăng trưởng khoảng 10% so với cùng kỳ năm ngoái, tức là nguồn vốn lưu động sẽ cần ít nhất tăng 10% so với năm ngoái chứ không phải bị cắt giảm 20% như hạn mức công bố đầu năm 2024.

*Xin trân trọng cảm ơn ông!

Nguyễn- Nguyễn (Thực hiện)