Vật vã đ?tồn tại
Ngành may mặc s?dụng khoảng 700.000 lao động tại Myanmar. Hơn phân nửa nhà máy may mặc tại Myanmar thuộc s?hữu Trung Quốc. Dệt may Myanmar mang lại hơn 5,3 t?đô la giá tr?xuất khẩu trong năm ngoái, chiếm gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu hơn 18 t?đô la của nước này. Theo Ngân hàng Th?giới (WB) xuất khẩu hàng may mặc Myanmar tăng lên mức k?lục trong hai năm 2022 và 2023 nh?vào tiền lương thấp và đồng nội t?kyat suy yếu.
Sản phẩm may mặc Myanmar có kh?năng cạnh tranh cao v?giá. Các thương hiệu may mặc toàn cầu thường cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy tại Myanmar. Do đó, s?mất giá của đồng nội t?không ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí nhập khẩu của các nhà sản xuất, nhưng lại là th?mạnh trong giá nhân công.
Cuộc đảo chính quân s?đầu tháng 12-2021 khiến kinh t?Myamar suy sụp, do phương Tây cấm vận và nhà đầu tư nước ngoài rút lui. Bối cảnh địa chính tr?th?giới cũng tác động mạnh đến ngành dệt may Myanmar. Hiệp hội các nhà sản xuất hàng may mặc Myanmar (MGMA) nói 298 nhà máy thành viên đã ngừng hoạt động tính đến tháng 12-2023, tăng 52 nhà máy nhà máy so với một năm trước đó. T?l?các nhà máy hội viên MGMA đóng cửa tăng t?31% cuối năm 2022 lên 36% trong năm ngoái.
Các nhà máy may mặc còn lại đang phải vật lộn đ?tồn tại. Một quan chức MGMA ph?trách quan h?lao động nói rằng tình trạng thiếu lao động đang diễn ra khắp ngành may nước này trong nửa cuối năm 2023. Lý do là công nhân chuyển sang nơi có thu nhập cao hơn hoặc tìm đường đi xuất khẩu lao động.
Th?trường việc làm Myanmar có nhiều xáo động. Hồi tháng 10-2023, chính ph?đã buộc các các hãng may phải tr?tr?cấp đặc biệt bên cạnh nâng mức lương tối thiểu lên 5.800 kyat (2,76 đô la) mỗi ngày, tăng 20%. Trong khi đó giá gạo đã tăng gấp ba lần t?năm 2018 đến nay và người lao động không cảm thấy tác động của quyết sách này.
Các nhà máy vừa và nh?phải đối mặt với qu?lương cao hơn, nguồn cung b?gián đoạt do xung đột vũ trang và chi phí nhiên liệu đ?chạy máy phát điện cao hơn. Ngoài ra, H&M, Zara và các thương hiệu toàn cầu khác đang đánh giá lại hoạt động kinh doanh với Myanmar, dẫn đến đơn đặt hàng giảm.
Nhưng nhìn t?một góc đ?khác, các áp lực bên ngoài này như đòi hỏi tiêu chuẩn cao hơn v?nguyên vật liệu, nơi làm việc?có th?là cơ hội đ?ngành may mặc thay đổi, xóa b?cách thức quản lý kém và lạc hậu. Kh?năng cạnh tranh v?giá nhân công r?của Myanmar vẫn là yếu t?hấp dẫn với nhiều thương hiệu nước ngoài.
Chính ph?tìm nguồn thu mới t?xuất khẩu lao động
Dệt may sup sụp, nhà đầu tư quốc t?rút lui, dầu khí vốn mang lại 3-4 t?đô la xuất khẩu mỗi năm cũng đang b?phương Tây tấy chay?Myanmar đã tìm ra phương thức b?sung cho nguồn ngoại t?cạn kiệt là đánh thu?công dân Myanmar đang đ?ra nước ngoài tìm việc.
T?tháng 6-2023, chính ph?khuyến khích người dân đi làm việc ?nước ngoài như giải pháp cho tình trạng thất nghiệp gia tăng và thiếu ngoại t?của đất nước. Các công ty nhân s?b?dọa rút giấy phép nếu không đạt hạn ngạch (quota) đưa lao động trong nước đi làm việc ?nước ngoài. Chiến s?gia tăng giữa lực lượng chính ph?và các nhóm dân tộc thiểu s?có vũ trang cũng thúc đẩy người lao động tr?rời đất nước. Một s?công ty may mặc nói 60-70% công nhân ngh?việc đ?ra nước ngoài làm việc.
K?t?giữa tháng 12-2023, đại s?quán Myanmar tại các nước châu Á có lao động Myanmar làm việc đã công b?một loạt quy định thu?mới đối với công dân sống và làm việc các nước này. V?cơ bản, công dân Myanmar s?phải tr?ít nhất 2% tính trên lương. Mức thu?này có th?lên đến 25% tùy theo khung lương. Thêm vào đó, người lao động còn phải tr?10% trên tổng thu nhập có được t?các nguồn khác nhau.
Đây là nguồn ngoại t?mới khá lớn đối với Myanmar. Ch?riêng tại đất nước Thái Lan láng giềng, có tới 2 triệu người có giấy t?làm việc hợp pháp tại đây. Theo ước tính của hãng tin độc lập Irrawaddy, mỗi tháng chính quyền Myanmar có th?thu ít nhất được 300 triệu baht (8,6 triệu đô la) t?người Myanmar lao động ?Thái Lan.
Tuy nhiên, Myanmar cũng gặp s?phản đối t?các nước. Các cơ quan nhân s?nói rằng một s?công ty đã coi việc tuyển dụng nhân công Myanmar là ủng h?chính ph?quân s? Cách các nhà đầu tư và các nhà hoạt động nhân quyền nhìn nhận cơ ch?thu?mới đã tr?thành mối quan tâm chính khi ngày càng nhiều công dân Myanmar tìm kiếm việc làm ?Nhật Bản và Hàn Quốc.
Các công ty tuyển dụng cũng lo ngại loại thu?mới s?ảnh hưởng đến tài chính của người lao động Myanmar ?nước ngoài. Mitsuru Nishigaki, người đứng đầu một cơ quan nhân s?liên kết với Nhật Bản tại Yangon, cho biết: “Các nơi tuyển dụng đã tham khảo ý kiến của chúng tôi v?vấn đ?này. Một s?công ty đã đóng khoản thu?này cho người lao động?
T?tháng 12-2023, Ngân hàng Trung ương Myanmar đã th?nổi t?giá đồng kyat, đồng thời nới lỏng kiểm soát với nguồn ngoại t?doanh nghiệp kiếm được. Tuy vậy, các biện pháp này cũng khó cứu vãn nền kinh t?đang trên b?vực. Đặc biệt trong bối cảnh suy thoái toàn cầu, phương Tây gia tăng cấm vận và tình trạng các công ty Thái và Trung Quốc khuynh loát nền kinh t?Myanmar.
Theo Kinh t?Sài Gòn online