Nếu vượt lợi nhuận kế hoạch, lãnh đạo các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) gồm: Tập đoàn Bưu chính Viễn thông (VNPT), Tổng Cty Hàng không (Vietnam Airlines), Tổng Cty Quản lý bay (VATM) có thể được trả lương 280 triệu đồng/tháng (tức 3,36 tỷ đồng/năm, chưa kể thưởng).

Vietnam Airlines sẽ là 1 trong 3 doanh nghiệp đầu tiên được đề xuất thí điểm cơ chế tiền lương, thưởng với lãnh đạo DNNN. Ảnh minh họa

Lương cơ bản lên 70 triệu đồng/tháng

Theo quy định hiện hành, lương cơ bản tối đa của lãnh đạo DNNN là 36 triệu đồng/tháng. Nếu lợi nhuận cao, mức lương thực tế có thể đạt 151 triệu đồng/tháng. Hằng năm, các DN sẽ xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh, căn cứ theo đó để đưa ra mức lương cho lãnh đạo.

Với Tập đoàn Hóa chất (chủ đầu tư Nhà máy đạm Ninh Bình, đạm Hà Bắc, dự án đội vốn, thua lỗ thuộc 12 dự án của ngành Công Thương), năm 2017, công ty mẹ đạt lợi nhuận trước thuế 79 tỷ đồng, năm 2018 đạt 612 tỷ đồng (thấp hơn kế hoạch 30 tỷ đồng). Trên cơ sở đó, lương của lãnh đạo DN này năm 2016 bình quân là 48,4 triệu đồng/tháng; năm 2017, 12 lãnh đạo có mức lương bình quân 22 triệu đồng/tháng; năm 2018, lương 42,3 triệu đồng/tháng.

Để thay đổi cơ chế tiền lương lãnh đạo DNNN, Bộ LĐ-TB&XH vừa đưa ra lấy ý kiến Dự thảo Nghị định Thí điểm quản lý lao động, tiền lương, tiền thưởng đối với người lao động (NLĐ) và người quản lý tại công ty mẹ của VNPT, Vietnam Airlines và VATM. Theo đó, cơ chế tiền lương, thưởng tại các đơn vị này được xác định theo năng suất lao động, hiệu quả sản xuất, kinh doanh, hướng tới bằng tiền lương trên thị trường. Đặc biệt, có thêm phương thức thuê ban điều hành theo hợp đồng lao động.

Đơn vị soạn thảo đề xuất mức lương cơ bản áp dụng với chủ tịch HĐTV, HĐQT của doanh nghiệp loại 1 là 70 triệu đồng/tháng, loại 2 là 60 triệu đồng/tháng; lương thành viên HĐTV, HĐQT, trưởng ban kiểm soát của doanh nghiệp loại 1 là 60 triệu đồng/tháng, loại 2 là 50 triệu đồng/tháng; lương kiểm soát viên doanh nghiệp loại 1 là 50 triệu đồng/tháng, loại 2 là 40 triệu đồng/tháng. Đơn vị soạn thảo đưa ra 2 phương án về phân loại doanh nghiệp, theo vốn chủ sở hữu và doanh thu; hoặc ấn định VNPT, Vietnam Airlines thuộc loại 1, VATM loại 2.

Từ mức lương cơ bản trên, các doanh nghiệp xây dựng bảng lương kế hoạch hằng năm theo kế hoạch sản xuất, kinh doanh. Theo đó, nếu lợi nhuận kế hoạch bằng hoặc hơn năm trước sẽ có mức lương kế hoạch tối đa bằng 2 lần lương cơ bản (tối đa 140 triệu đồng). Trường hợp lợi nhuận kế hoạch chỉ bằng 50% năm trước liền kề trở lên thì lương kế hoạch tối đa bằng 2 lần lương cơ bản nhân với tỷ lệ (%) giữa lợi nhuận kế hoạch so với lợi nhuận năm trước liền kề.

Trường hợp lợi nhuận kế hoạch dưới 50% so với năm trước liền kề, lương kế hoạch tối đa bằng 1 lần lương cơ bản, tối thiểu bằng 50% lương cơ bản. Trường hợp không có lợi nhuận thì lương kế hoạch tối đa bằng 50% lương cơ bản; còn nếu kế hoạch lỗ, tiền lương kế hoạch tối đa bằng 30% lương cơ bản.

Về lương thực hiện (lương thực nhận), sẽ căn cứ theo mức độ hoàn thành nhiệm vụ và kết quả kinh doanh lợi nhuận thu được. Nếu đạt kế hoạch, lương thực nhận của lãnh đạo DN sẽ theo kế hoạch trên. Trường hợp lợi nhuận vượt kế hoạch, lương thực tế các thành viên lãnh đạo tính theo nguyên tắc cứ 1% vượt kế hoạch được cộng thêm 2% tiền lương, nhưng tối đa bằng 2 tháng tiền lương kế hoạch (tức tối đa có thể đạt 280 triệu đồng/tháng). Theo quy định hiện hành, trường hợp đặc biệt lương lãnh đạo cao nhất cũng chỉ đạt 151 triệu đồng/tháng (tối đa hơn 1,8 tỷ đồng/năm).

Về tiền thưởng của người lao động và ban điều hành, nếu lợi nhuận đạt kế hoạch, sẽ được thưởng tối đa 2 tháng tiền lương thực hiện (tối đa 1 năm thưởng 280 triệu đồng); nếu lợi nhuận không đạt kế hoạch, tiền thưởng tối đa không quá 2 tháng tiền lương thực hiện nhân với tỷ lệ (%) không đạt. Với HĐTV, HĐQT, Ban kiểm soát, thưởng tối đa 2 tháng lương thực hiện nếu lợi nhuận vượt kế hoạch; thưởng tối đa 1,5 tháng lương nếu đạt kế hoạch; nếu lợi nhuận không đạt kế hoạch được thưởng tối đa 1,5 tháng lương nhân với tỷ lệ (%) không đạt kế hoạch…

Như vậy, tổng số tiền lương và thưởng của 1 lãnh đạo doanh nghiệp có thể đạt mức trên 3,92 tỷ đồng/năm. Nếu nghị định trên được thông qua, thời gian thí điểm tính từ năm 2019 tới khi Chính phủ có quy định khác.

Phải có cơ chế quản lý

Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, nguyên Thứ trưởng LĐ-TB&XH Phạm Minh Huân cho rằng, việc thay đổi cơ chế tiền lương của lãnh đạo và người lao động tại DNNN là cần thiết. Tuy vậy, mức lương phải gắn với hiệu quả sử dụng vốn, năng suất, lợi nhuận, trách nhiệm. “Nếu lương tăng mà trách nhiệm và lợi nhuận vẫn như cũ thì chính sách không thành công”, ông Huân nói. Theo ông, hiện lương DNNN thấp hơn thị trường, nhưng nếu tăng lương thì DN thu được gì, liệu lương tăng lợi nhuận có tăng so với hiện nay?

Với doanh nghiệp tư nhân, người lãnh đạo là người bỏ vốn vào doanh nghiệp, hoặc được thuê với các yêu cầu công việc cụ thể. Mức lương được đưa ra sẽ có điều kiện cụ thể, như lợi nhuận bao nhiêu, làm những công việc gì, làm không tốt thì bị sa thải… Trong khi đó, DNNN vốn là của Nhà nước, dù có thua lỗ vẫn giữ chức, được nhận lương đầy đủ. Cùng đó, phải tách bạch được nhiệm vụ kinh doanh và nhiệm vụ chính trị – xã hội của các DNNN. Điều quan trọng nữa là cơ chế tài chính phải rạch ròi.

“Gốc của vấn đề, dù thí điểm kiểu gì cũng phải gắn tiền lương với năng suất, hiệu quả, và đó là cơ sở để tăng lương. Thực ra, có lãnh đạo DN lương vài tỷ đồng mỗi năm, nhưng liệu họ có sống bằng lương không? Tại sao ông nào cũng sợ kế toán trưởng, trong khi kế toán chỉ là công cụ tài chính”, ông Huân nói. Ông cũng lưu ý, cần cơ chế ngăn tình trạng đầu năm đưa ra kế hoạch thấp để cuối năm lấy thành tích là tăng trưởng vượt kế hoạch.

Để giải quyết triệt để câu chuyện lương của lãnh đạo DNNN, ông Huân đề xuất áp dụng cơ chế thuê lãnh đạo, thay vì bổ nhiệm như hiện nay. Nếu áp dụng cơ chế thuê, tất cả lãnh đạo điều hành sẽ có các mức lương cụ thể gắn với các yêu cầu về doanh thu, lợi nhuận rõ ràng. “Điều này tôi đã góp ý nhiều, nhưng vẫn chưa làm được”, ông Huân nói.

Theo Tiền Phong