Mới đây, một nhóm các nhà nghiên cứu khoa học đa ngành đã thực hiện một dự án nhằm khám phá hàng dệt may có thể ảnh hưởng đến hành vi thể chất và cảm xúc của chúng ta như thế nào.

Hiện nay, ngành Thời trang đang trải qua một cuộc cách mạng. Từ thời trang bền vững đến số hóa, ngành công nghiệp này đã có sự thay đổi khác biệt trong một vài năm qua.

Tình trạng sức khỏe tinh thần như căng thẳng, lo lắng và trầm cảm đang gia tăng trên toàn thế giới. Trong thực tế, hai trong số các tình trạng sức khỏe tinh thần phổ biến nhất là trầm cảm và lo lắng đã gây thiệt hại kinh tế cho toàn cầu lên đến 1 triệu đô la Mỹ mỗi năm, theo Tổ chức Y tế Thế giới.

Những vấn đề này có thể ảnh hưởng đáng kể đến tất cả các lĩnh vực của cuộc sống, từ học tập hoặc hiệu suất công việc, đến các mối quan hệ gia đình và bạn bè, cho đến khả năng tham gia vào cộng đồng. Và với đại dịch Covid-19 đang diễn ra thì rất đúng khi nhận định rằng ngày càng có nhiều người gặp phải vấn đề này.

Mặc dù mức độ nghiêm trọng của tình trạng sức khỏe và phương pháp điều trị là khác nhau, nhưng sự tỉnh thức (mindfulness: là sự tập trung toàn bộ sự nhận thức của một người vào một sự vật, sự việc, con người tại nơi họ đang hiện diện vào thời điểm hiện tại và không để mọi thứ xung quanh tác động làm phân tâm, hoặc các vấn đề  khác về cảm xúc ảnh hưởng) thường được viện dẫn như là một phương pháp hiệu quả giúp một người tập trung vào hiện tại, giúp giảm áp lực và lo lắng. Có nhiều ứng dụng, sách và công cụ trực tuyến mà con người có thể sử dụng để thực hành sự tỉnh thức, nhưng sẽ thật ấn tượng nếu quần áo bạn mặc có thể giúp bạn điều này?

Đây chính xác là những điều  mà các nhà nghiên cứu Ana Tajadura-Jiménez, Aleksander Väljamäe và Kristi Kuusk quan tâm khám phá. Gần đây, nhóm nghiên cứu đã tổ chức 2 nghiên cứu về người dùng để xem liệu các cảm giác vât lý được tạo ra bằng sản phẩm dệt may điện tử có ảnh hưởng đến nhận thức cơ thể và phản ứng cảm xúc.

Một thách thức chính của nghiên cứu này là sự cá nhân hóa

Tajadura-Jiménez – Đại học Universidad Carlos III de Madrid and University College London cho biết: “Điểm khởi đầu của nghiên cứu là dự án Magic Shoes”

“Trong dự án đó và dự án Hearing Body trước đây của chúng tôi, chúng tôi đã đi tiên phong trong việc sử dụng âm thanh để tạo ra những thay đổi trong nhận thức cơ thể và xem xét các ảnh hưởng đến hành vi vận động và trạng thái cảm xúc.”

Dự án Hearing Body đã được thực hiện vài năm trước. Mục tiêu của dự án này là điều tra tầm quan trọng của âm thanh đối với cơ thể. Dự án Magic Shoes đang tiếp nối từ dự án này. Nghiên cứu tiếp cận theo một cách mới lạ là giải quyết các rào cản về cảm xúc và tâm lý ở những người không hoạt động thể chất bằng cách sử dụng phản hồi âm thanh để thay đổi cách họ nhìn nhận về cơ thể của họ. Về cơ bản, bằng cách lắng nghe những âm thanh khác nhau, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng chân con người có cảm giác nhẹ hơn và dài hơn, điều này khuyến khích họ đi bộ và thậm chí chạy bộ.

Ông Kristi Kuusk – Học viện nghệ thuật Estonian, cho biết thêm: “Từ ý niệm đó, trong dự án Magic Lining sau này, chúng tôi đã nghĩ đến việc sử dụng những thể hiện nghệ thuật để thay đổi nhận thức bản thân thông qua quần áo”.

Dự án Magic Lining đã đưa dự án Magic Shoes tiến thêm một bước và khám phá theo một hướng khác thông qua việc sử dụng hàng dệt may điện tử và sự rung động. Dự án tập trung vào khả năng thay đổi nhận thức của con người thông qua mặt trong của trang phục và dự kiến rằng các trang phục này sẽ mang lại cho người mặc cảm giác như là cơ thể họ làm từ chất liệu khác.

Những dự án này sau đó đã dẫn đến nghiên cứu hiện tại – thay đổi nhận thức về cơ thể người thông qua sản phẩm dệt may điện tử và ẩn dụ xúc giác. Mục đích  nhằm xem liệu các rung động có thể ảnh hưởng đến nhận thức cơ thể người hay không, điều này có thể ảnh hưởng đến trạng thái cảm xúc của họ.

Để kiểm tra giả thuyết này, các nhà nghiên cứu đã tiến hành hai thí nghiệm với hai mẫu trang phục thử nghiệm khác nhau của dự án Magic Lining. Mẫu thử nghiệm đầu tiên cho phép tạo ra các kiểu rung có khả năng chuyển thành các cảm giác cơ thể khi được gắn ở mặt trong của trang phục. Hệ thống này bao gồm 21 động cơ rung được đặt trên vải dệt kim, nối với một sợi dẫn điện Shieldex.

Nhóm nghiên cứu đã tiến hành kết hợp 6 mẫu và vị trí có tính khả thi (ba vị trí cơ thể với hai mẫu rung cho từng vị trí). Những người tham gia được bố trí ngẫu nhiên thứ tự cảm giác và sau đó được yêu cầu  diễn tả lại phản ứng và cảm giác của họ. Nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng các mẫu rung bắt đầu từ giữa lưng và lan dần ra phía ngoài khiến những người tham gia cảm thấy như cơ thể của họ được tạo ra từ không khí, nước hoặc cát, và mang lại cho họ cảm giác thư thái, khỏe mạnh và tự tin.

Thí nghiệm thứ hai được tiến hành dựa trên kinh nghiệm và bài học từ thí nghiệm đầu. Mẫu thử nghiệm thứ hai này bao gồm 25 động cơ rung trên vải nỉ. Dựa trên kết quả từ thí nghiệm đầu tiên, nhóm nghiên cứu đã xây dựng lên ‘bản đồ tư duy’ để đưa ra ba kiểu rung khác biệt và hai loại vải dệt (vải polyester không dệt, mịn và vải waffle polyester màu đen) nhằm mang lại cảm giác gần với các ý tưởng về: nước; mây và đá.

Trong thí nghiệm thứ hai, mỗi người tham gia đặt tay lên hai mẫu vải và trải nghiệm từng kiểu trong ba kiểu rung. Dựa trên phản ứng của họ, các nhà nghiên cứu kết luận rằng có một mối tương quan giữa cách các vật liệu mang lại cảm nhận cho con người và các ý tưởng dự định.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những rung động khác nhau tạo ra những phản ứng cảm xúc khác nhau

Ông Tajadura-Jiménez cho biết “Mọi người đã mặc trang phục để giúp họ cảm thấy tự tin hoặc thoải mái hơn trong một số trường hợp nhất định”. “Tuy nhiên, ý tưởng về một bộ đồ công sở hay một chiếc váy dạ tiệc sẽ nhắm nhiều vào việc thể hiện bản thân với người khác và thể hiện vẻ bề ngoài của mình với người khác”.

 “Ý tưởng của chúng tôi khác nhau; chúng tôi quan tâm đến việc thúc đẩy các nhận thức mà người khác không thể nhận thấy. Chúng ta có thể chỉ ra rằng những thay đổi trong nhận thức cơ thể do phản hồi của cảm giác có thể dẫn đến những thay đổi động cơ và hành vi xã hội của con người, trạng thái cảm xúc, sự hài lòng của cơ thể và thậm chí cả bản thân. Vì vậy, ý tưởng là nếu tôi cảm nhận cơ thể mình khác biệt (ví dụ như to hơn, khỏe hơn, nhẹ hơn), thì tôi có thể cảm thấy bình tĩnh và tự tin hơn và điều này sẽ định hình sự tương tác và thái độ của tôi với thế giới và với những người khác.

Mặc dù nghiên cứu này rất mới lạ và thú vị, Kuusk cho rằng sẽ còn phải thêm thời gian nữa thì “thời trang cảm giác” mới trở thành một phần trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Cho đến bây giờ, nhóm vẫn đang nghiên cứu các ý tưởng thời trang, trang phục, nhận thức bản thân và dệt may điện tử theo các quan điểm khác nhau.

Một trong những thách thức chính cần được xem xét trước khi thời trang cảm giác được thực thi là cá nhân hóa. Tất cả chúng ta đều khác nhau và nhận thức của chúng ta sẽ ưu tiên cho các kiểu và các điểm kích thích khác nhau.

 “Mọi người có thể khác nhau về độ nhạy cảm cá nhân đối với phản hồi cảm giác, sở thích, hình ảnh cảm giác, nhưng cũng có những lý tưởng hoặc mối quan tâm khác nhau về cơ thể”, theo giải thích của Tajadura-Jiménez.

Để tạo ra những trải nghiệm cảm giác dẫn đến một cuộc cách mạng thời trang, cần nghiên cứu khá nhiều để hiểu làm thế nào để tối đa hóa hiệu quả mong muốn của trải nghiệm cảm giác được gợi ra từ trang phục.

Đây chắc chắn là một tầm nhìn xa của các nhà nghiên cứu, nhưng có rất nhiều tiềm năng và nhóm nghiên cứu gồm 3 người đã thảo luận về một số hướng trong tương lai.

“Trước tiên, các mẫu thử nghiệm đa cảm giác trong kích thích rung được kết hợp với âm thanh (hoặc phản hồi cảm giác khác) là một hướng nghiên cứu rất hứa hẹn trong đó các ẩn dụ thính giác có thể dễ dàng được tạo ra bằng cách sử dụng kích thích xúc giác tối giản”, Aleksander Väljamäe, đến từ trường Công nghệ thiết kế, thuộc Đại học Tallinn cho biết.

Một cặp ghép đa cảm giác khác có thể liên quan đến hóa trị và tín hiệu hóa học. Các nghiên cứu trong tương lai của chúng tôi sẽ xem xét các tác động của việc kết hợp nhiều tín hiệu cảm giác, đồng thời tính đến các nguyên tắc của nhận thức đa cảm.

Ở đâu đó, có thể nghiên cứu đã được phát triển thành hệ thống phản hồi thần kinh. Trong nghiên cứu hiện tại, các nguyên mẫu chỉ được sử dụng để mang lại cảm giác, nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng họ có thể tạo ra một hệ thống vòng kín, ví dụ, quần áo của bạn có thể làm bạn tăng độ căng thẳng nhanh hơn bạn nhận ra và cung cấp phản hồi nhẹ.

Thứ ba, nghiên cứu này có thể được sử dụng để cải tiến trang phục xúc giác. Ví dụ, công nghệ có thể được sử dụng trong môi trường xã hội và kết hợp với các cảm biến khác để tạo ra trải nghiệm khác nhau. Ví dụ, quần áo có thể được sử dụng thụ động trong một loại rạp chiếu phim mới hoặc chủ động trong môi trường nhà hát.

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang diễn ra, nghiên cứu này cũng có khả năng cho phép mọi người tương tác xã hội ở khoảng cách xa. Tajadura-Jiménez cho biết: “Chúng tôi cũng đã thảo luận về khả năng mọi người tương tác thông qua trang phục của họ. Chẳng hạn, người ta có thể kích hoạt một kiểu rung cụ thể ở người khác để tạo ra một cảm giác cụ thể, hoặc một số người có thể cộng hưởng lại với nhau. Điều này mở ra một lĩnh vực nghiên cứu mới, có thể đặc biệt liên quan đến dịch bệnh Covid-19 hiện tại khi mà việc tiếp xúc xã hội phải được hạn chế tối đa”

Thời trang là lĩnh vực đang thay đổi rất nhiều. Và một số điểm chính của giáo dục thời trang đang đề cập đến việc thay đổi nhiều hơn theo hướng cung cấp cảm xúc tích cực và quan tâm đến mọi người thay vì quan tâm đến ngoại hình thứ mà có thể gây ra cảm xúc tiêu cực. Theo hướng đó,  nhóm nghiên cứu tin rằng trong tương lai gần sẽ tìm kiếm được nhiều sự hợp tác rất ý nghĩa với các nhà thiết kế thời trang.

Sự bùng nổ gần đây trong các dự án trang phục thông minh như Jacquard của Google và Tesla Suit chứng minh rằng những đổi mới này đã có chỗ đứng trong xã hội. Nghiên cứu của Kuusk, Väljamäe và Tajadura-Jiménez không chỉ cải thiện hiệu quả cuộc sống hàng ngày và sức khỏe thể chất mà còn khẳng định vai trò của dệt may điện tử đối với cảm xúc và tinh thần của chúng ta.

Nghiên cứu hiện tại được đề cập trong bài viết này được hỗ trợ một phần từ tài trợ dự án Magic Shoes PSI2016-79004-R (AEI / FedER, UE) của Bộ trưởng Bộ Kinh tế, Công nghiệp và Cạnh tranh Tây Ban Nha. Dự án Magic Lining VERTIGO là một phần của chương trình STARTS của Ủy ban Châu Âu, dựa trên các yếu tố công nghệ từ dự án Magic Shoes. AT-J được hỗ trợ bởi tài trợ RYC-2014 -15421 của Bộ trưởng Bộ Kinh tế, Công nghiệp và Cạnh tranh Tây Ban Nha và AV được hỗ trợ bởi Hội đồng nghiên cứu Estonia PUT1518.

Người dịch: Nguyễn Thị Thu Hằng