Truy xuất nguồn gốc là một yếu tố quan trọng cho sự bền vững của mỗi doanh nghiệp. Yêu cầu truy xuất nguồn gốc đề cập đến khả năng truy vết và theo dõi quá trình di chuyển của sản phẩm, thành phần và nguyên liệu thông qua chuỗi cung ứng từ nguồn gốc của chúng đến giai đoạn của người tiêu dùng cuối cùng. Khả năng truy xuất nguồn gốc cho phép doanh nghiệp xác định nguồn gốc của bất kỳ vấn đề nào có thể phát sinh, chẳng hạn như lỗi chất lượng, lo ngại về an toàn hoặc tác động môi trường và thực hiện các hành động cần thiết để giải quyết chúng.

Khả năng truy xuất nguồn gốc và tính minh bạch trong chuỗi cung ứng dệt may là “thước đo” rất cần thiết để đạt được sự bền vững trong ngành dệt may và thời trang. Khách hàng ngày nay có đầy đủ tâm trí, sự hiểu biết, thay vì chi tiêu vô độ, họ tập trung chủ yếu vào chi tiêu theo nhu cầu cơ bản, điều này đã tác động đến toàn bộ ngành thời trang, may mặc và dệt may. Tốc độ tăng trưởng của thị trường thời trang tăng trưởng nhanh cũng giảm theo sự tăng trưởng của phương pháp kinh doanh bền vững hơn.

Chuỗi cung ứng dệt may theo từng giai đoạn

Việc chuyển đổi nguyên liệu dệt thô thành sản phẩm hoàn chỉnh thực hiện một số bước như hình dưới đây:

Sản xuất nguyên liệu thô và sản xuất sản phẩm thường được đặt tại các nước đang phát triển do có nhiều công nhân được trả lương thấp. Mặt khác, hầu hết các nhà bán lẻ và khách hàng đều ở các nước phát triển. Tất cả những điều phức tạp này làm cho việc tích hợp chuỗi cung ứng trở nên vô cùng khó khăn và dẫn đến một mạng lưới không rõ ràng với việc trao đổi thông tin hạn chế giữa các đối tác.

Truy xuất nguồn gốc trong ngành dệt may

Truy xuất nguồn gốc trong ngành dệt may đề cập đến khả năng theo dõi nguồn gốc và quá trình di chuyển của hàng dệt may từ nguyên liệu thô đến thành phẩm. Điều này giúp đảm bảo nguồn cung ứng nguyên liệu có trách nhiệm, thực hành lao động công bằng và sử dụng các phương pháp sản xuất bền vững. Khả năng truy xuất nguồn gốc có thể đạt được thông qua nhiều phương tiện khác nhau, chẳng hạn như sử dụng công nghệ chuỗi khối, gắn thẻ nhận dạng qua tần số vô tuyến (RFID) và hệ thống quản lý chuỗi cung ứng ghi lại chuyển động của hàng hóa và vật liệu ở từng giai đoạn của quy trình sản xuất.

Mục tiêu của truy xuất nguồn gốc trong ngành dệt may là cải thiện tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, hỗ trợ sản xuất có đạo đức và nâng cao niềm tin của người tiêu dùng đối với các sản phẩm họ mua.

Truy xuất nguồn gốc trong vấn đề xã hội

Truy xuất nguồn gốc trong bối cảnh các vấn đề xã hội đề cập đến khả năng theo dõi nguồn gốc, quá trình sản xuất và phân phối sản phẩm để đảm bảo rằng chúng được sản xuất theo phương thức có đạo đức và trách nhiệm với xã hội. Điều này bao gồm đảm bảo đối xử công bằng với người lao động, tuân thủ luật lao động và các tiêu chuẩn về điều kiện làm việc, chẳng hạn như môi trường an toàn và lành mạnh. Truy xuất nguồn gốc cũng có thể được sử dụng để theo dõi tác động của sản phẩm đối với cộng đồng địa phương và để xác minh rằng chúng không góp phần gây ra bất bình đẳng xã hội hoặc vi phạm nhân quyền. Bằng cách đảm bảo rằng các sản phẩm được sản xuất theo phương thức có trách nhiệm với xã hội, truy xuất nguồn gốc có thể giúp cải thiện cuộc sống của người lao động, thúc đẩy phát triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo.

Khả năng truy xuất nguồn gốc rất quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề xã hội vì nó giúp thúc đẩy tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong chuỗi cung ứng, đồng thời nó có thể được sử dụng để khuyến khích các công ty áp dụng các hoạt động có trách nhiệm với xã hội hơn.

Truy xuất nguồn gốc trong vấn đề kinh tế

Truy xuất nguồn gốc trong bối cảnh các vấn đề kinh tế đề cập đến khả năng theo dõi nguồn gốc, quá trình sản xuất và phân phối sản phẩm để đảm bảo rằng chúng được sản xuất theo cách bền vững về mặt kinh tế. Điều này bao gồm đảm bảo rằng việc sản xuất và phân phối hàng hóa được thực hiện theo cách hiệu quả về mặt kinh tế, các nguồn lực được sử dụng hiệu quả và lợi ích của việc sản xuất được chia sẻ công bằng giữa tất cả các bên liên quan.

Truy xuất nguồn gốc cũng có thể giúp giám sát tác động kinh tế của sản phẩm và xác định các lĩnh vực có thể cải tiến để tăng hiệu quả và giảm chi phí. Ví dụ: truy xuất nguồn gốc có thể được sử dụng để theo dõi chuỗi cung ứng và xác định các khu vực có thể giảm chất thải hoặc nơi có thể tối ưu hóa sản xuất để giảm chi phí. Điều này có thể giúp các công ty hoạt động hiệu quả và năng suất hơn, đồng thời phản ứng nhanh hơn với những thay đổi trên thị trường. Ngoài ra, truy xuất nguồn gốc có thể được sử dụng để thúc đẩy tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong chuỗi cung ứng, điều này có thể giúp xây dựng lòng tin và sự ủng hộ của người tiêu dùng đối với sản phẩm. Điều này có thể có tác động tích cực đến danh tiếng của công ty và sản phẩm họ sản xuất, đồng thời có thể giúp xây dựng lòng trung thành của khách hàng theo thời gian. Không chỉ vậy, truy xuất nguồn gốc còn giúp minh bạch hóa quá trình sản xuất nguyên liệu tới thành phẩm, giúp nhà nhập khẩu như Mỹ xác minh nguồn gốc nguyên liệu rõ ràng. Ví dụ như minh bạch trong quá trình xác minh nguồn gốc xuất xứ bông để giải quyết vấn đề xuất khẩu sang Mỹ khi mà việc cấm xuất sản phẩm có nguồn gốc bông và nguyên liệu từ Tân Cương (Trung Quốc) đang gây thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam.

Hệ thống chứng nhận truy xuất nguồn gốc

Hệ thống chứng nhận là một cách để đảm bảo truy xuất nguồn gốc và thúc đẩy tính minh bạch, trách nhiệm giải trình trong chuỗi cung ứng. Các hệ thống này cung cấp phương tiện xác minh nguồn gốc và phương pháp sản xuất của sản phẩm, đồng thời đảm bảo rằng chúng đáp ứng các tiêu chuẩn cụ thể về chất lượng, an toàn, bền vững.  Một hệ thống chứng nhận truy xuất nguồn gốc thường bao gồm các bước sau:

Thiết lập truy xuất nguồn gốc: Điều này liên quan đến việc theo dõi và ghi lại dòng sản phẩm hoặc nguyên liệu trong toàn bộ chuỗi cung ứng, từ điểm xuất phát đến người dùng cuối.

Thiết lập các tiêu chuẩn: Các tiêu chuẩn và hướng dẫn được thiết lập để đảm bảo rằng các sản phẩm được sản xuất, chế biến và xử lý tuân theo các yêu cầu cụ thể, chẳng hạn như an toàn, chất lượng và tính bền vững.

Kiểm toán: Kiểm toán viên bên thứ ba xem xét và đánh giá chuỗi cung ứng để đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn và hướng dẫn đã thiết lập.

Chứng nhận: Sau khi chuỗi cung ứng đã được kiểm tra và xác định là tuân thủ, tổ chức chứng nhận sẽ cấp chứng nhận truy xuất nguồn gốc, chứng nhận này là bằng chứng cho thấy sản phẩm hoặc nguyên liệu đã được sản xuất và xử lý theo các tiêu chuẩn đã thiết lập.

Lợi ích của một hệ thống chứng nhận truy xuất nguồn gốc rất lớn. Hệ thống cung cấp tính minh bạch và trách nhiệm giải trình cao hơn trong toàn bộ chuỗi cung ứng, dẫn đến tăng niềm tin, sự quan tâm của người tiêu dùng. Nó cũng giúp ngăn chặn gian lận và hàng giả, đồng thời đảm bảo rằng các sản phẩm an toàn, chất lượng cao và bền vững. Điều này cũng có thể giúp các doanh nghiệp xác định các lĩnh vực mà họ có thể cải thiện các hoạt động trong chuỗi cung ứng và giảm tác động đến môi trường.

Một số lĩnh vực mà truy xuất nguồn gốc đóng góp

Chất lượng và an toàn của sản phẩm: Khả năng truy xuất nguồn gốc giúp đảm bảo rằng các sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng và an toàn, điều này rất quan trọng đối với sự hài lòng của khách hàng và danh tiếng của thương hiệu.

Tác động môi trường: Truy xuất nguồn gốc giúp doanh nghiệp xác định và giải quyết các tác động môi trường trong toàn bộ chuỗi cung ứng, chẳng hạn như lượng khí thải carbon, sử dụng nước và tạo ra chất thải.

Tìm nguồn cung ứng có đạo đức: Truy xuất nguồn gốc cho phép các doanh nghiệp đảm bảo rằng sản phẩm của họ có nguồn gốc hợp đạo đức và bền vững, điều này ngày càng trở nên quan trọng đối với người tiêu dùng.

Tính minh bạch: Khả năng truy xuất nguồn gốc cho phép chia sẻ thông tin theo yêu cầu và hiệu quả dẫn đến chuỗi cung ứng minh bạch hơn. Hệ thống truy xuất nguồn gốc ghi lại và chia sẻ tất cả thông tin chính từ các tác nhân khác nhau trong chuỗi cung ứng. Do đó, nó giúp truy tìm nguồn gốc của một sản phẩm và kiểm tra tác động xã hội và môi trường thực sự của nó.

Tiếp thị: Truy xuất nguồn gốc cũng có thể hoạt động như một công cụ tiếp thị có thể làm tăng niềm tin của người tiêu dùng đối với thương hiệu và hỗ trợ đưa ra quyết định mua hàng sáng suốt.

Quản lý logistics: Với thông tin vị trí thời gian thực của từng sản phẩm thông qua các thẻ theo dõi, truy xuất nguồn gốc có thể hữu ích cho việc quản lý logistics. Sản phẩm có thể được giao vào đúng thời điểm và đúng số lượng với sự kiểm soát thích hợp đối với hàng tồn kho. Ngoài ra, với thông tin về thành phần nguyên liệu thô và các dữ liệu khác liên quan đến sản phẩm, khả năng truy xuất nguồn gốc có thể khắc phục những thách thức của chuỗi cung ứng tuần hoàn và hỗ trợ quản lý hoạt động logistics ngược.

Con đường phía trước cho truy xuất nguồn gốc ngành

Ngành dệt may đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng để cải thiện khả năng truy xuất nguồn gốc và đảm bảo tính bền vững của sản phẩm. Để chủ động tiếp cận, doanh nghiệp có thể thực hiện theo các bước sau:

Áp dụng công nghệ kỹ thuật số: Ngành dệt may có thể áp dụng các công nghệ kỹ thuật số như chuỗi khối, RFID và điện toán đám mây để cải thiện khả năng truy xuất nguồn gốc, tính minh bạch trong chuỗi cung ứng.

Hợp tác trong ngành: Ngành dệt may có thể hợp tác với các nhà cung cấp, khách hàng và chính phủ để thiết lập và thực hiện các tiêu chuẩn và thông lệ truy xuất nguồn gốc.

Sự tham gia của người tiêu dùng: Người tiêu dùng có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy truy xuất nguồn gốc bằng cách yêu cầu sự minh bạch và bền vững từ các công ty và sản phẩm dệt may.

Hỗ trợ của chính phủ: Chính phủ có thể cung cấp hỗ trợ cho việc phát triển và triển khai các hệ thống truy xuất nguồn gốc và các tiêu chuẩn bền vững trong ngành dệt may.

Thực hiện các tiêu chuẩn bền vững: Ngành dệt may có thể áp dụng các tiêu chuẩn bền vững, chẳng hạn như tiêu chuẩn Dệt may Hữu cơ Toàn cầu (GOTS), để đảm bảo rằng các sản phẩm được sản xuất bằng các phương pháp có trách nhiệm với môi trường và xã hội.

Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển: Ngành dệt may có thể đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để cải thiện các hoạt động truy xuất nguồn gốc và tính bền vững, chẳng hạn như phát triển vật liệu mới và quy trình sản xuất có tác động môi trường thấp hơn.

Truy xuất nguồn gốc là một công cụ quan trọng để các doanh nghiệp dệt may đạt được sự bền vững trong sản xuất kinh doanh, bằng cách cải thiện chất lượng và tính an toàn của sản phẩm, giảm tác động đến môi trường, đảm bảo tuân thủ quy định đồng thời hỗ trợ các hoạt động tìm nguồn cung ứng có đạo đức. Ngành dệt may có thể cải thiện khả năng truy xuất nguồn gốc để có thể tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình đồng thời giảm thiểu rủi ro về môi trường, xã hội, nâng cao chất lượng cũng như độ an toàn của sản phẩm, tạo dựng niềm tin và sự đón nhận của người tiêu dùng.

Bài: Nguyễn Trọng Nghĩa